Medio oktober 2024 wikkelde één van de grootste leveranciers van wapensystemen ter wereld een stapeltje boetes af voor een bedrag van ruim 950 miljoen dollar in de vorm van twee uitgestelde strafzaken onder voorwaarden. Van het verantwoordelijke management van Raytheon verdween niemand achter de tralies voor het omkopen van Qatarese functionarissen, het indienen van opgeklopte offertes bij het Pentagon of het dubbel in rekening brengen van een onderhoudscontract. Het verschuldigde bedrag bestond uit zowel strafrechtelijke als civiele boetes en terugbetalingen van onrechtmatig verkregen opbrengsten en winsten.

De diverse zaken dateerden van voor de tijd dat Ratheon Technologies in 2020 samenging met United Technologies. Die combinatie werd in 2023 omgedoopt tot RTX. Het bedrijf vervaardigt raketten (zoals de Tomahawk en Patriot), bommen, onderdelen voor gevechtsvliegtuigen en diverse andere wapensystemen, die werden ingezet in de oorlogen in Afghanistan en Irak, maar ook in Gaza en Jemen.

Oplichting Defensie

De federale aanklager in Boston oordeelde dat Raytheon van 2012 tot 2018 het ministerie van Defensie oplichtte voor 111 miljoen dollar door (veel) te veel in rekening te brengen voor de aanschaf van Patriot raketsystemen en het beheer van een radarsysteem.

Dat leverde nu een boete op van bijna 150 miljoen en voor gerelateerde civiele zaken moest Raytheon bijna 430 miljoen dollar ophoesten op grond van de False Claim Act in een qui tam zaak van voormalig medewerkster en klokkenluider Karen Atesoglu, die zelf ruim 4 miljoen dollar kreeg toegewezen. Het betrof de op één na grootste terugvordering bij fraude met overheidsinkopen onder deze wet.

Omkoping Qatar

De federale aanklager in Brooklyn oordeelde dat Raytheon van 2012 tot 2016 zo’n 2 miljoen dollar aan steekpenningen betaalde aan een hooggeplaatste militair bij de Qatarese luchtmacht in ruil voor hulp bij het verkrijgen van defensieopdrachten. Daarnaast werd zo’n 30 miljoen dollar betaald aan een familielid van de Emir van Qatar, die zonder voorafgaande ervaring met defensieopdrachten optrad als tussenpersoon. Voor deze misstanden kreeg het bedrijf een boete van dik 280 miljoen dollar. Voor het overtreden van de FCPA bracht de SEC ruim 50 miljoen dollar in rekening, naast verbeurd verklaring van 20 miljoen.

Bij de leveringen aan Qatar overschreed Raytheon bovendien exportregels; de Arms Export Control Act (AECA) en de daarvan afgeleide International Traffic in Arms Regulations (ITAR). Zo was op de aanvraag voor een exportvergunning bij het ministerie van Binnenlandse Zaken niet aangegeven hoeveel er was betaald aan steekpenningen. Voor deze overtreding van de ITAR kreeg het bedrijf een boete van iets meer dan 20 miljoen dollar.

Aanvullende voorwaarden

In beide zaken moest Raytheon naast deze boetes een onafhankelijke toezichthouder in huis nemen voor de duur van 3 jaar, de interne compliance opkrikken, mogelijk nieuwe misstanden melden aan het ministerie van Justitie en medewerking verlenen aan onderzoek naar strafbare feiten. Voldoet het bedrijf aan alle voorwaarden, dan vervallen na deze periode alle aanklachten. Deze juridische variant is ook in het Verenigd Koninkrijk niet onbekend; meer dan 10 jaar geleden kreeg British Aerospace Systems er al mee te maken.

Afgelopen decennia verdiende Raytheon miljarden met het ontwikkelen, fabriceren, leveren en onderhouden van wapensystemen. Het kreeg al diverse malen – sinds 1990 meer dan 10 keer – een geldboete opgelegd door de rechter, veelal voor te hoge rekeningen voor het Pentagon en het ministerie van Defensie en overtreding van exportregels. Maar nog nooit een boete van deze omvang.

Raytheon had toegegeven dat alle geuite beschuldigingen waar waren, zo bleek uit de rechtbankstukken. Het moederbedrijf RTX had gelukkig 959 miljoen dollar gereserveerd om de verwachte uitgaven te kunnen dekken.

bron: Reuters (Luc Cohen, Nate Raymond), CNBC, (Dan Mangan), US Department of Justice, The Intercept (Nick Turse), Whistleblowersblog (Geoff Schweller), Wikipedia

afbeelding Patriot lancering: Jason Cutshaw, 2019, publiek domein, Wikimedia Commons